อะไรที่มาก่อน Marketing Mix ในนิยามการทำงานยุคดิจิทัล

ขอตัดความมายุคดิจิทัลในปัจจุบัน เราคงคุ้นเคยกับการใช้ applications และ devices ต่าง ๆ ซึ่งผู้ที่เชี่ยวชาญเรื่องนี้คงพูดกันในหลาย ๆ สื่อแล้ว แต่อยากจะแตะเรื่องของการขายของที่หากคุณต้องการที่จะขายสินค้า คุณจะต้องตั้งตำแหน่งจุดขาย ก่อนที่จะลงมือขาย เพราะตอนนี้สิ่งที่เห็นคือ คนมักคิดว่ามีสินค้า มี platform online ก็น่าจะขายได้แล้ว คิดธุรกิจอะไรก็นึกถึงแต่ว่ามี platform ที่คนเค้าใช้กัน เช่น เปิด page เปิด group แล้วก็ไปโพสต์ที่นั่นที่นี่ ซึ่งจริง ๆ แล้วก็สามารถทำได้ และก็มีคนทำกันเยอะมาก ซึ่งตอนนี้ก็เห็นเริ่มเห็นการแข่งขันแบบเลือดสาดกันบ้างแล้ว มีหลายคนทำตัวเป็นคนกลาง เปิดช่องการขายไว้กว่า 30-40 ร้านค้าบนออนไลน์ เพื่อคอยดักทางลูกค้า พอลูกค้าไปซื้อวนไปวนมาปรากฏว่าเป็นเจ้าเก่าเจ้าเดิม ซึ่งถ้าเจ้าของสินค้าตัวจริงไม่มาจับก็รอดไป แต่ถ้าเจ้าของสินค้าตัวจริงมาอาละวาดก็จะโดนเหมือนยุคจับของปลอม วงจรอุบาทก์ก็จะกลับมาอีกรอบหนึ่ง หากเราต้องเดินหน้าเพื่อทำให้ฝันของเราเป็นจริง ไม่ใช่ว่าใครอยากหยิบจับขายอะไรเร็ว ๆ คว้าอะไรได้ก็ทำไป ถ้าอยากจะเดินให้มั่นคงอีกนิด อยากให้เสียเวลาคิดอีกสักหน่อย เพื่อเราก็จะไม่เหนื่อยตอนเดินไปเจอตอแล้วต้องกลับมาเริ่มต้นใหม่อีกครั้ง ซึ่งเสียเวลามากกว่าจะใช้คำว่า seize opportunity

สิ่งที่ผู้เขียนอยากเล่าในบทความนี้ก็คือ จุดเริ่มต้นของการกำเนิดสินค้าใดๆ สิ่งที่ต้อง pay attention มากกว่าว่าจะขายอย่างไร ก็คือเราต้องตอบตัวเองให้ได้ก่อนว่าไอเดียของเราสามารถตอบโจทย์ความต้องการของผู้บริโภคและตลาดได้จริง ๆ มาดูชัด ๆ ตรงนี้ว่าที่ผ่านมา จนปัจจุบัน เรามีวิธีคิดเรื่องการออกสินค้าใหม่ ๆ ในมุมมองไหนได้บ้าง

ยุค 80’s 90’s ที่เราต้องตั้งโจทย์ว่า เรามีสินค้าที่ตอบสนองความต้องการของลูกค้าหรือไม่ ดังนั้น ถ้าจะตัดสินใจทำหรือ launch สินค้าใด ๆ เราก็จะตั้งหน้าตั้งตาทำ product research กันอย่างเข้มข้น (ยุคนั้นเป็นยุค physical product-driven ของจริง) คนที่คิดแต่จะผลิตของออกมาขาย โดยไม่ทำ research ก็จะเรียกได้ว่าเป็น me too product ซึ่งถ้าขายได้ก็ดีไป แต่ส่วนใหญ่ที่เห็นก็คือขายได้แต่สักพักก็ตายไปเพราะของล้นตลาดสินค้าใครดีจริง ต้องมีทุ่มทุน ลงทุนให้ดี มีคุณภาพ มีความต่าง ถึงจะอยู่ได้

หลังจากนั้นก็เป็นยุคสร้าง demand คนแรกที่น่าจะตีโจทย์แตกเรื่องทฤษฏีการสร้างสินค้าเพื่อตอบโจทย์ความต้องการ ก็คือ Steve Job เพราะสามารถสร้าง demand ที่มนุษย์ไม่เคยรู้มาก่อนว่าตัวเองต้องการอะไร (น่าจะเป็นเทพ หรือหนึ่งในล้านเพราะจะหาคนสร้าง demand ให้มนุษยชาติไม่ใช่เรื่องที่ใคร ๆ ก็ลุกขึ้นมาทำได้แน่ ๆ) หลังจาก concept สร้าง demand ให้ผู้บริโภคด้วยสินค้าตระกูล I ทั้งหลายไม่ว่าจะเป็น I-pod, I-pad, I-phone จากนั้นก็มีคนเลียนแบบตามกันมาเป็นคลื่นลูกใหญ่ (อย่าให้ต้องเอ่ยชื่อว่าเป็นใครบ้าง :O)

ยุคนี้ที่เราเรียกกันว่ายุคดิจิทัล เป็นยุคที่สร้างสินค้าเพื่อแก้ pain point คิดจะสร้างอะไร ก็ต้องตอบให้ได้ว่าช่วยลด pain point ของผู้ใช้หรือเปล่า แล้วทุกคนก็จะคิดตาม ๆ กันมาด้วยโจทย์นี้กันหลากหลายรูปแบบ ยุคการผลิตสินค้าเหมือนในอดีตก็ fade ลงมา สินค้าด้านดิจิทัลเริ่มเปิดตัวออกมามากมาย ตอนนี้จะเห็นแล้วว่าไม่ใช่ตัวสินค้า แต่เป็น service แทบทั้งนั้น ซึ่งจะไม่มีกลุ่มเป้าหมายแบบ age group, demography หรือ geography หรือ SES แบบยุคผลิตสินค้าแล้ว เพราะเราเน้นว่าแก้ pain point ซึ่งมองประเภทสินค้าเป็นหลักแล้วหาวิธีแก้ปัญหาในการใช้สินค้านั้น ๆ

เมื่อเห็นความแตกต่างของแต่ละช่วงแล้ว ส่วนตัวมองว่าการทำธุรกิจ หรือการสร้างธุรกิจใหม่ ลักษณะก็จะเป็นเหมือน fashion มาก ๆ ก็คืออะไรฮิตคนก็แห่ทำตามกันไป หนุ่มสาวอยู่ในยุคไหนสมัยไหนก็โดนกระแสพัดพาไป แต่ก็เป็นเรื่องที่สนุกเพราะจะได้สร้างสรรค์สิ่งใหม่ ๆ ที่ทำให้เราได้เปิดหูเปิดตา เรียนรู้สิ่งที่ไม่เคยมีมาก่อน แต่หลายครั้งก็ต้องยอมเจ็บตัวกันไปเหมือนกัน

สรุปช่วงท้ายสำหรับบทความนี้ ซึ่งไม่ได้ตั้งใจมาให้คำตอบ หนึ่ง สอง สาม สี่ หากแต่ต้องการให้เราได้คิดต่อว่าถ้าเราต้องการสร้างธุรกิจ หรือสินค้าใหม่ ๆ หรือ transform หรือ adapt สินค้าหรือธุรกิจที่มีอยู่ให้สามารถเดินหน้าต่อไปอย่างยั่งยืนได้ เรื่อง fundamental ที่สำคัญ คือ “เราขายให้ใคร” ต่อให้กี่ยุค กี่สมัย คำถามนี้ไม่เคยเปลี่ยน เพียงแต่เปลี่ยนการอธิบายเป็นแต่ละมุมมองข้างต้น จะเห็นว่าเราโดนยุคสมัยบังตาจนทำให้ focus เราเปลี่ยนไป จนบางครั้งเรา identify พลาดไปว่าเราจะขายอะไร (product หรือ service) แล้วเราจะขายให้ใครถ้าเรามีสินค้าหรือบริการนั้น ก่อนที่เราจะกระโดดลงไปทำ execution ตามกระแสที่ใคร ๆ ก็ทำกัน การ identify ว่าของอะไร ขายใคร ยังคงเป็นหลุมดำที่ใคร ๆ หลาย ๆ คนตอบตัวเองไม่ได้ ไม่ชัด ดังนั้นเราต้องกลับมาตั้งสติและหากระบวนการเพื่อ backup ความคิดของเราให้ได้ว่าทำไปทำไม ทำไปเพื่อใคร แล้วคนเหล่านั้นเค้าต้องการสินค้าเราจริงๆหรือเปล่า???

Opinion sharing by

คุณวีชัชชฎา ยงสุวรรณกุล

ผู้ก่อตั้ง และประธานกรรมการบริหารบริษัท เฟิร์มจำกัด: ที่ปรึกษาการจัดทำธรรมนูญครอบครัวและการบริหารความยั่งยืนองค์กรธุรกิจ

กรรมการ บริษัท มายด์ทูมาร์เก็ต จำกัด (BizzUp)